Steeds meer fiscale klokkenluiders, maar nog geen bescherming
Het aantal anonieme meldingen van fiscale fraude stijgt sterk. Dat blijkt uit een parlementaire vraag van CD&V-Kamerlid Steven Matheï aan minister Van Peteghem. “Vorige jaar verdubbelde het aantal anonieme meldingen van fiscale fraude bij de Bijzondere Belastinginspectie,” aldus Matheï. “Om te strijd tegen fiscale fraude verder op te voeren, moeten we klokkenluiders beter beschermen, zonder te tornen aan de fundamentele grondrechten. Bij de omzetting van de Europese klokkenluidersrichtlijn moet ons land daarom verder gaan dan de opgelegde minimumnormen.”
De FOD Financiën ontving in 2020 opvallend meer meldingen van fiscale fraude. Het aantal meldingen bij de Algemene Administratie Fiscaliteit steeg van 1958 (2019) naar 2295 (2020). Het aantal meldingen bij de Bijzonder Belastinginspectie steeg van 282 (2019) naar 533 (2020). Opvallend is dat een groot aandeel van deze meldingen bij de BBI anoniem is en het aantal anonieme meldingen bovendien vorig jaar sterk steeg en zelfs quasi verdubbelde. In 2019 ontving de BBI 103 anonieme klachten, in 2020 waren er dit al 193.
Klokkenluiders worden vaak blootgesteld aan negatieve gevolgen zoals het uitblijven van een contractverlenging of een verstoorde arbeidsrelatie. Voor het melden van zwartwerk en andere vormen van sociale fraude kunnen klokkenluiders in ons land vandaag al op de nodige bescherming rekenen. Meldingen bij het Centrale Meldpunt voor Eerlijke Concurrentie kunnen enerzijds nooit anoniem gebeuren en het gebruik van een valse identiteit is strafbaar. Anderzijds wordt de identiteit van de melder wel beschermd.
Matheï: “In tegenstelling tot melders van sociale fraude, worden melders van fiscale fraude vandaag niet voldoende beschermd. Er ontbreekt een beschermingsmechanisme voor deze klokkenluiders. Financiële schandalen zoals de Panama Papers en Luxleaks tonen nochtans aan dat zij een belangrijke rol kunnen spelen in de strijd tegen fiscale fraude. Deze onthullingen waren immers mogelijk dankzij de moed van een enkele klokkenluiders. Daarnaast is het ook belangrijk dat onterechte meldingen ook gesanctioneerd worden.”
Om klokkenluiders beter te beschermen moet ons land tegen 17 december 2021 de Europese klokkenluidersrichtlijn omzetten in nationale wetgeving. Deze richtlijn bevat een aantal minimumnormen. Zo worden organisaties in de private en publieke sector met meer dan 50 werknemers verplicht om interne meldingskanalen te installeren. De Europese lidstaten moeten bovendien een autoriteit aanduiden die optreedt als extern meldingskanaal. Belangrijke nuance is dat het enkel gaat over meldingen van inbreuken in de werkgerelateerde context en inbreuken op het Unierecht. Naast de bescherming van klokkenluiders, bevat de richtlijn ook sancties voor diegene die bewust onjuiste meldingen of openbaarmakingen doen.
Steven Matheï: “We moeten de omzetting van de richtlijn aangrijpen om ook voor klokkenluiders van fiscale fraude een degelijk beschermingsmechanisme uit te werken. Elke lidstaat kan beslissen om verder te gaan dan de opgelegde minimumnormen uit de richtlijn. Ik roep minister Dermagne dan ook op om bij de omzetting van de richtlijn voor fiscale materies bijkomende bescherming te bieden aan klokkenluiders voor elke vorm van fiscale fraude. Ze moeten volwaardig beschermd zijn, ongeacht deze fraude al dan niet aan het licht is gekomen in een werkgerelateerde context. Op die manier zou de minister uitvoering geven aan de aanbevelingen van de parlementaire onderzoekscommissies zoals die van de Panama Papers. En dat belangt ieder van ons aan want de strijd tegen fiscale fraude is een strijd voor meer rechtvaardigheid.”